Meme kanseri olmaktan korkuyorum.
- Risk grubunda mıyım?
Her kadın için meme kanseri risk oranı değişiktir. Düşük riskli olanlar ile yüksek riskli olanların takipleri ve alacağı önlemler de farklıdır.
Düşük riskli olmak ne demektir:
Ailesinde meme kanseri veya yumurtalık kanseri hikayesi olmayan,
Kendisinde herhangi başka bir kanser öyküsü olmayan,
Evlenmiş ve doğum yapmış,
50 yaşın altında,
Sigara ve alkol almayan kadınlardır.
- Düşük risk grubundayım ne yapmalıyım?
- Her adet dönemi bitiminden sonraki hafta içerisinde kendi memelerinizi muayene etmelisiniz.
- Yılda bir meme ultrasonografisi ve 2 yılda bir mammografi kontrollerini yaptırmanız yeterlidir.
Yüksek riskli olmak ne demektir?
*Birinci derece (anne, baba, kardeş, çocuk) akrabalarından en az birisinde veya ikinci derece (büyükanne, büyükbaba, hala, teyze) akrabalarından en az ikisinde meme kanseri veya yumurtalık kanseri olması,
*Akrabalarından birinde 50 yaşından önce meme kanseri saptanması,
*Akrabalarından birinde meme ve yumurtalık kanserinin birlikte olması,
*Ailesinde erkek meme kanseri olması,
- Yüksek risk grubundayım ne yapmalıyım?
Teknolojide, görüntüleme yöntemlerinde, genetik bilimlerde ve ilaçlardaki yeni gelişmeler yüksek risk grubundaki kadınlarımıza birçok seçenekler sunmaktadır.
– Deneyimli merkezlerde meme kontrollerinize erken yaşta başlayıp belli aralıklarla devam edebilirsiniz.
– Bir onkolog’a başvurup genetik testleri yaptırabilir (BRCA1 ve BRCA2) ve koruyucu önlemler alabilirsiniz.
Kişinin psikolojik ve sosyal durumu diğer iki seçeneğe uygun değilse veya bu stresle yaşamak istemiyorum diye düşünüyorsa her iki memenin cerrahi olarak alınıp (Angelina Jolie’nin yaptırdığı gibi) yerine yeni meme yapılmasını tercih edebilir. Bu ameliyatın tıptaki adı ‘bilateral profilaktik mastektomi’dir.
Mememde elime kitle geliyor. Ne yapmalıyım?
Hangi yaşta ve hangi risk grubunda olursanız olun memenizde kitle veya sertlik saptadıysanız mutlaka meme ile ilgilenen bir genel cerrahi uzmanına başvurmalısınız.
Doktorunuz önce meme kanseri risk grubunuzu belirlemek için size sorular soracak (bkz. Meme kanserinden korkuyorum. Risk grubunda mıyım?) Ardından her iki memenin muayenesi ile herhangi bir kitle varlığı, meme başı akıntısı, koltukaltı ve boyunda lenf bezi varlığını araştıracak. Doktorunuz muayenesi sonucunda memenizde anormal bir oluşum saptadığında bu oluşumun iyi veya kötü huylu olup olmadığını anlayabilmek için bazı görüntüleme yöntemleri isteyecektir.
Genç hastalarda meme ultrasonografisi genellikle yeterli olacaktır. Şüpheli bir durumda mammografi veya MR istenebilir. 40 yaşından büyük kadınlarda mutlaka mammografi ve ultrasonografi yapılmalıdır. Herhangi bir anormallik saptanmadığı taktirde rutin takiplerinizi yaptırmanız yeterli olacaktır.
Bu yöntemler ile saptanabilecek kitlelerin özelliklerine göre gerekli görülürse iğne ile biyopsi yapılabilir. Meme kitlelerinden kalın iğne biyopsisi veya vakumlu biyopsi yapılmaktadır. Bu biyopsiler ultrasonografi, mammografi veya MR eşliğinde yapılabilir.
Biyopsi ile alınan örnekler patoloji laboratuarında patoloji uzmanı tarafından incelenir ve kesin sonucu 1 gün içerisinde doktorunuza bildirilir. Sonuca göre tedaviniz veya takibiniz planlanır.
Tüm bu işlemler bizim gibi deneyimli merkezlerde 1-2 gün içerisinde tamamlanır.
Sonucunuzun şüpheli veya kötü huylu çıkması durumunda ek tetkikler yapılması gerekecektir. (bkz. Meme kanseri teşhisim yeni koyuldu.) Teknolojideki ve genetik bilimlerdeki yeni gelişmeler ile meme kanserinin nasıl davrandığını ve tedaviye nasıl cevap vereceğini her geçen gün daha iyi anlıyoruz. Ayrıca bu gelişmeler sayesinde kişiye özel tedavi yöntemleri geliştirebiliyoruz.
Meme kanseri teşhisi koyulduktan sonra tedavi şekliniz kanserin evresine göre değişiklik gösterir. Hangi evrede olursa olsun, meme kanserinin tedavisi multidisipliner yaklaşım gerektirir. Bu konuda deneyimli genel cerrahi, medikal onkoloji, radyasyon onkolojisi, radyoloji, patoloji, plastik cerrahi ve fizyoterapi uzmanları tedavi aşamalarına hasta ile birlikte karar vermelidir.
Kanserin hangi evrede olduğunu belirlemek için bazı ek tetkikler yapılacaktır. Bu tetkikler akciğer grafisi veya tomografisi, karın ultrasonografisi, gerekli ise kemik sintigrafisi veya PET-CT’dir. Bu tetkikler ile kanserin koltukaltı veya diğer bölgelerdeki lenf nodlarına, akciğere, karına, kemiğe veya vücudun diğer bölgelerine yayılıp yayılmadığı saptanır.
Memedeki tümörün büyüklüğüne, lenf nodlarının durumuna ve diğer organlara yayılımına göre kanserin evresi belirlenir.
Meme kanseri evrelemesi Amerikan Kanser Birliği tarafından Evre 1-2-3-4 olarak belirlenmiştir.
Erken Evre Meme Kanseri –> Evre 1
Kanser memede sınırlı ve 5 cm’den küçüktür. Lenf nodlarına veya diğer organlara yayılmamıştır.
Tedavisi öncelikle tümörün cerrahi (Meme koruyucu cerrahi, Modifiye Radikal Mastektomi, Subkutan mastektomi) olarak çıkarılması, aynı zamanda koltukaltı ilk lenf bezinin (Sentinel Lenf Bezi Biyopsisi) alınarak lenf değerlendirmesi yapılmasıdır.
Tümör çok küçükse ve ele gelmiyorsa ameliyatta bulabilmek ve doğru alanı çıkarmak için tel (Hook-wire) ile işaretleme yapılır. Bu işlem lokal anestezi ile ultrasonografi, mammografi veya MRI eşliğinde yapılabilir. Telin ucu tümörlü alana yerleştirilir. Ameliyat sırasında tel takip edilerek tümörlü alan bulunur ve çıkarılır.
Ameliyat sırasında koltukaltından alınan lenf bezi örneği patolog tarafından incelenir. Lenf bezine yayılım saptanırsa koltukaltındaki diğer lenf nodları da çıkarılır (Aksiller Disseksiyon).
Patoloji uzmanı çıkan parçaları özel boyalarla boyayarak inceler ve birkaç gün sonra sonucu verir. Bu patoloji sonucuna göre hastaya kemoterapi veya radyoterapi verilmesi kararlaştırılır. Radyoterapi , meme koruyucu cerrahi (Tümörlü alan ve çevresindeki bir miktar sağlam meme dokusunun çıkarılması ve memenin şeklinin korunması) yapılan hastalarda şarttır.
Lokal İleri Meme Kanseri –> Evre 2-3
Kanser 5 cm’den büyüktür veya
Koltuk altı veya memeye komşu lenf nodlarına yayılmıştır. Ancak diğer organlara yayılmamıştır.
Bu evrede hastanın önce kemoterapi tedavisi görmesi gerekir. Kemoterapide alınan cevaba göre medikal onkoloji uzmanı ya tüm kemoterapi kürlerini ameliyat öncesi verir ya da bir kısmını ameliyat sonrasına bırakır.
Kemoterapiden sonra cerrahi devreye girer. Meme koruyucu cerrahi , Modifiye Radikal Mastektomi veya Subkutan mastektomi yapılabilir. Kemoterapiden önce koltukaltı lenf bezlerinde yayılım olduğu biliniyorsa koltukaltı lenf bezleri çıkarılır. Kemoterapi öncesi lenf yayılımı görülmediyse koltukaltı ilk lenf bezi (Sentinel Lenf Bezi Biyopsisi) alınarak lenf degerlendirmesi yapılmalıdır. Alınan lenf bezi örneği patolog tarafından incelenir. İlk lenf bezine yayılım saptanırsa koltukaltındaki diğer lenf nodları da çıkarılır (Aksiller Disseksiyon).
Patoloji uzmanı çıkan parçaları özel boyalarla boyayarak inceler ve birkaç gün sonra sonucu verir. Bu patoloji sonucuna göre hastaya kemoterapi veya radyoterapi verilmesi kararlaştırılır. Radyoterapi, meme koruyucu cerrahi (Tümörlü alan ve çevresindeki bir miktar sağlam meme dokusunun çıkarılması ve memenin şeklinin korunması) yapılan hastalarda şarttır.
İleri Evre Meme Kanseri –> Evre 4
Kanser diğer organlara yayılmıştır.
Tedavisi kemoterapidir. Tümörün çok büyük ve memede yara yapacak şekilde olduğu hastalarda cerrahi de eklenebilir. Kemoterapi tedavisi ile metastazlar kaybolursa ve memede tümör kalırsa cerrahi olarak tümör çıkarılabilir. Ağrı yapan kemik metastazlarına radyoterapi yapılabilir.
Meme Koruyucu Cerrahi
Meme kanserinde meme estetiğini bozmadan kanserli bölge ve çevresindeki bir miktar saglam meme dokusunun birlikte çıkarılması işlemidir. Meme korunur. Ameliyat kesileri memebaşı çevresindeki cizgiden veya dekoltede görünmeyecek şekilde yapılır. Ameliyat sonrası kanserli alanın çıkarılması sonucu oluşan boşluk estetik bir şekilde kapatılarak memenin estetiği de korunur.
Meme kanserinde meme koruyucu cerrahi yapıldığında ameliyat sonrası radyoterapi şarttır. Sentinel lenf nodu biyopsisi veya aksiller disseksiyon yapılacak hastalarda bu işlemler aynı kesiden veya farklı kesilerden yapılabilir.
Tümörün çok büyük ve memenin küçük olduğu durumlarda, memede merkezi yerleşimli tümörlerde, memenin farklı kadranlarında birden fazla tümör olduğu durumlarda, hastanın radyoterapi alamayacağı durumlarda meme koruyucu cerrahi yapılamaz.
Sentinel Lenf Bezi Biyopsisi
- Sentinel lenf bezi biyopsisi nedir?
Meme kanserleri lenf yoluyla yayılırlar. Memenin lenf boşalımı büyük oranda koltukaltındaki lenf bezlerine olur. Koltukaltında çok sayıda lenf bezi vardır. Meme kanserinin lenfi bu lenf bezlerinden kendisine en yakın olana ilk önce boşalır. İşte meme kanserinin lenf boşalımının olduğu bu ilk lenf bezine Sentinel Lenf Bezi denir. Ameliyat sırasında bu lenf bezinin bulunup çıkarılmasına sentinel lenf bezi biyopsisi denir. Lenf bezi çıkarılıp ameliyat sırasında patoloji uzmanı tarafından incelenir. Eğer bu lenf bezine kanserin yayılımı saptanırsa koltukaltındaki diğer lenf bezleri de çıkarılır. Yayılma saptanmazsa diğer lenf bezlerine dokunulmaz.
- Sentinel lenf bezi biyopsisi neden yapılır?
Meme kanserinin evresi tümörün büyüklüğüne, koltukaltı lenf bezi tutulumuna ve uzak organ metastazına göre belirlenir. Sentinel lenf bezi biyopsisi ile meme kanserinin koltukaltına yayılıp yayılmadığı saptanarak hem kanserin evresi belirlenir hem de yayılım varsa koltukaltı lenf bezleri temizlenerek tedavi edilir. Eskiden meme kanseri tedavisinde koltukaltı lenf bezleri rutin olarak çıkarılıyordu ve bu hastalarda kolda lenfödem, sinir yaralanmaları , iyileşme sorunları yaşanıyordu. Sentinel lenf bezi biyopsisi ile koltukaltına yayılım olmayan hastalarda lenf bezleri çıkarılmasına gerek kalmadı ve bu komplikasyonlardan kaçınılmış oldu.
- Sentinel lenf bezi biyopsisi nasıl yapılır?
Sentinel lenf nodunu bulabilmek için radyoaktif nanokolloid, mavi boya ve demiroksit yöntemleri vardır. Ben genellikle radyoaktif nanokolloid yöntemini kullanıyorum. Bazen de mavi boya yöntemini veya her iki yöntemi birlikte kullanıyorum. Demiroksit daha çok yeni bir yöntem.
Radyoaktif nanokolloid ameliyattan 1-2 saat önce veya 12 saat önce memebaşı çevresine 4 kadrana ciltaltı enjeksiyon olarak yapılabilir. Radyoaktif bir madde olduğu için hastanın 12 saat hamilelerle ve bebeklerle temas etmemesi önerilir. Bu madde ameliyata kadar koltukaltına giderek ilk lenf bezinde (Sentinel Lenf Bezi) takılıp kalır. Ameliyat sırasında bir gama sayaç vasıtasıyla bu lenf bezi bulunarak çıkarılır ve patoloji uzmanına verilir. Patolog frozen denilen bir işlem ile lenf bezini inceler ve sonucu söyler.
Mavi boya tekniğinde ise ameliyat esnasında meme başı çevresine mavi boya (metilen mavisi veya isosulfan blue) ciltaltı enjekte edilir. Memeye 10 dakika masaj yapılır. Boya koltukaltına giderek sentinel lenf bezini boyar. Koltukaltından yapılan bir kesiyle boyanmış olan lenf bezi bulunup çıkarılır.
- Sentinel lenf bezinin patolojik incelemesinde ne sonuçlar çıkabilir?
Ameliyat sırasında sentinel lenf bezi ameliyathanede patoloji uzmanı tarafından frozen denilen bir işlem ile incelenir. Yaklaşık 15-20 dakika içerisinde sonuç verir. Bu sonuç %95-98 oranında güvenilirdir. Ancak daha sonra akıllı boyalarla yapılan inceleme ile sonuç %1 oranında değişebilir.
- Metastaz saptanmaz ise koltukaltı diğer lenf bezlerine dokunulmaz.
- Mikrometastaz ( Lenf bezinde birkaç adet kanser hücresi görülmesi) saptanırsa hastaya ve hastalığa göre diğer lenf bezlerinin alınmasına karar verilir.
- Makrometastaz (Sentinel lenf bezinde 2 mm’den büyük metastaz) saptanırsa diğer lenf nodları da çıkarılır.
- Sentinel lenf bezi biyopsisinden sonra kolda lenfödem olur mu?
Sentinel lenf bezi genellikle bir tanedir. Tek sentinel lenf bezi çıkarılması sonrasında kolda lenfödem riski yok denecek kadar azdır. Bazen birden fazla sayıda sentinel lenf bezi saptanıp çıkarılabilir. Bu durumda lenfödem riski daha yüksektir ancak koltukaltı tüm lenf bezlerinin çıkarılmasına göre risk hala çok düşük kalır.
Meme Rekonstrüksiyonu (yeni meme yapılması)
Memenin tamamının alınmasının (Mastektomi) kadınlarda fiziksel, psikolojik ve sosyal etkileri olmaktadır. Yeni tekniklerin gelişmesi ve cerrahların meme onarım tecrübelerinin artmasıyla meme onarımı oranı tüm dünyada artmıştır. Tüm memenin alınması sonrası yeni meme yapılması (Meme rekonstrüksiyonu) ile kadınların yaşam kaliteleri yükselmekte, ruhen ve bedenen daha iyi hissetmeleri sağlanmaktadır.
Memenin alınması sonrası yeni meme yapımı ile ilgili sık sorulan sorular:
- Mastektomi sonrası hangi hastalara yeni meme yapılabilir?
- Zamanlama nasıl olmalıdır?
- Yeni meme kimlere yapılamaz?
- Yeni meme yapımında hangi yöntemler var?
- Protezle yeni meme nasıl yapılır?
- Protezli onarımlar hangi hastalarda tercih edilmelidir?
- Protezli onarımların avantaj ve dezavantajları nelerdir?
- Meme onarımlarında yağ enjeksiyonları kullanılır mı?
- Yeni meme yapımı işlemleri tek seanslı mıdır?
- Meme başı ve çevresi ne zaman ve nasıl onarılır?
- Yeni meme yapımında hangi yöntemin kullanılacağına nasıl karar vereceğim?
- Yeni meme yapılmazsa ne olur?