Teknolojideki ve genetik bilimlerdeki yeni gelişmeler ile meme kanserinin nasıl davrandığını ve tedaviye nasıl cevap vereceğini her geçen gün daha iyi anlıyoruz.Ayrıca bu gelişmeler sayesinde kişiye özel tedavi yöntemleri geliştirebiliyoruz.

Meme kanseri teşhisi koyulduktan sonra tedavi şekliniz kanserin evresine göre değişiklik gösterir.Hangi evrede olursa olsun meme kanserinin tedavisi multidisipliner yaklaşım gerektirir. Bu konuda deneyimli genel cerrahi, medikal onkoloji , radyasyon onkolojisi, radyoloji, patoloji, plastik cerrahi ve fizyoterapi uzmanları tedavi aşamalarına hasta ile birlikte karar vermelidir.

Kanserin hangi evrede olduğunu belirlemek için bazı ek tetkikler yapılacaktır. Bu tetkikler akciğer grafisi veya tomografisi , karın ultrasonografisi , gerekli ise kemik sintigrafisi veya PET-CT’dir. Bu tetkikler ile kanserin koltukaltı veya diğer bölgelerdeki lenf nodlarına , akciğere , karına , kemiğe veya vücudun diğer bölgelerine yayılıp yayılmadığı saptanır.

Memedeki tümörün büyüklüğüne , lenf nodlarının durumuna ve diğer organlara yayılımına göre kanserin evresi belirlenir.

Meme kanseri evrelemesi Amerikan Kanser Birliği tarafından Evre 1-2-3-4 olarak  belirlenmiştir.

• Erken Evre Meme Kanseri –> Evre 1

Kanser memede sınırlı ve 5 cm’den küçüktür.Lenf nodlarına veya diğer organlara yayılmamıştır.

Tedavisi öncelikle tümörün cerrahi (Meme koruyucu cerrahi , Modifiye Radikal Mastektomi , Subkutan mastektomi)  olarak çıkarılması , aynı zamanda koltukaltı ilk lenf bezinin (Sentinel Lenf Bezi Biyopsisi) alınarak lenf degerlendirmesi yapılmasıdır.

Tümör çok küçükse ve ele gelmiyorsa ameliyatta bulabilmek ve doğru alanı çıkarmak için tel (Hook-wire) ile işaretleme yapılır.Bu işlem lokal anestezi ile ultrasonografi, mammografi veya MRI eşliğinde yapılabilir.Telin ucu tümörlü alana yerleştirilir. Ameliyat sırasında tel takip edilerek tümörlü alan bulunur ve çıkarılır.

Ameliyat sırasında koltukaltından alınan lenf bezi örneği patolog tarafından incelenir.Lenf bezine yayılım saptanırsa koltukaltındaki diğer lenf nodları da çıkarılır (Aksiller Disseksiyon).

Patoloji uzmanı çıkan parçaları özel boyalarla boyayarak inceler ve birkaç gün sonra sonucu verir.Bu patoloji sonucuna göre hastaya kemoterapi veya radyoterapi verilmesi kararlaştırılır.Radyoterapi , meme koruyucu cerrahi (Tümörlü alan ve çevresindeki bir miktar sağlam meme dokusunun çıkarılması ve memenin şeklinin korunması) yapılan hastalarda şarttır.

• Lokal İleri Meme Kanseri –> Evre 2-3

Kanser 5 cm’den büyüktür veya

Koltuk altı veya memeye komşu lenf nodlarına yayılmıştır.Ancak diğer organlara yayılmamıştır.

Bu evrede hastanın önce kemoterapi tedavisi görmesi gerekir. Kemoterapide alınan cevaba göre medikal onkoloji uzmanı ya tüm kemoterapi kürlerini ameliyat öncesi verir  ya da bir kısmını ameliyat sonrasına bırakır.

Kemoterapiden sonra cerrahi devreye girer.Meme koruyucu cerrahi , Modifiye Radikal Mastektomi veya Subkutan mastektomi yapılabilir. Kemoterapiden önce koltukaltı lenf bezlerinde yayılım olduğu biliniyorsa koltukaltı lenf bezleri çıkarılır.Kemoterapi öncesi lenf yayılımı görülmediyse koltukaltı ilk lenf bezi (Sentinel Lenf Bezi Biyopsisi) alınarak lenf degerlendirmesi yapılmalıdır.Alınan lenf bezi örneği patolog tarafından incelenir.İlk lenf bezine yayılım saptanırsa koltukaltındaki diğer lenf nodları da çıkarılır (Aksiller Disseksiyon).

Patoloji uzmanı çıkan parçaları özel boyalarla boyayarak inceler ve birkaç gün sonra sonucu verir.Bu patoloji sonucuna göre hastaya kemoterapi veya radyoterapi verilmesi kararlaştırılır.Radyoterapi , meme koruyucu cerrahi (Tümörlü alan ve çevresindeki bir miktar sağlam meme dokusunun çıkarılması ve memenin şeklinin korunması) yapılan hastalarda şarttır.

• İleri Evre Meme Kanseri –> Evre 4

Kanser diğer organlara yayılmıştır.

Tedavisi kemoterapidir. Tümörün çok büyük ve memede yara yapacak şekilde olduğu hastalarda cerrahi de eklenebilir.Kemoterapi tedavisi ile metastazlar kaybolursa ve memede tümör kalırsa cerrahi olarak tümör çıkarılabilir.Ağrı yapan kemik metastazlarına radyoterapi yapılabilir.

Tüm memenin alınması ve yeni meme yapılması işlemi

Meme dokusunun ve cildinin tamamen alınmasının (Mastektomi) kadınlarda fiziksel , psikolojik ve sosyal etkileri olmaktadır. Yeni tekniklerin gelişmesi ve cerrahların meme onarım tecrübelerinin artmasıyla meme onarımı oranı tüm dünyada artmıştır.Meme cildinin ve uygun durumlarda meme başının korunarak meme dokusunun alınması sonrası yeni meme yapılması (Meme rekonstrüksiyonu) ile kadınların yaşam kaliteleri yükselmektedir.

Mastektomiden sonra yeni meme yapılması hangi hastalar için uygundur?

Yeni meme yapılması, tıbbi engeli olmayan tüm meme kanseri hastalarına planlanabilir.Bu işlemin zamanlamasına ve yöntemine genel cerrahi uzmanı, onkoloji uzmanı, plastik cerrahi uzmanı ve hasta birlikte karar verirler.

Yeni meme yapılmasında zamanlama nasıl olmalıdır?

Erken evre meme kanserinde memenin alınmasından sonra aynı seansta yeni meme yapılabilir.Lokal ileri meme kanserinde ameliyat sonrası radyoterapi planlanıyorsa yeni meme yapım işlemi ya daha sonraya ertelenir (hastanın kemoterapi ve radyoterapisinin sonlanması beklenir ve sıklıkla bir yıl sonra yeni meme yapım sürecine başlanır) ya da birkaç basamakta tamamlanır(mastektomi sırasında göğüs adalesinin altına boş bir doku genişletici yerleştirilir ve şişirme işlemine tedavilerin bitiminden sonra başlanır).Eğer ameliyat sonrası radyoterapi alıp almayacağı belli değilse yine göğüs adelesi arkasına doku genişletici yerleştirilerek hasta fazladan bir ameliyat olmaktan kurtulmuş olur.

Yeni meme yapılması kimler için uygun değildir?

İleri evre meme kanseri hastalarında hastalık kontrol altına alınmadan yeni meme yapımı düşünülmez.Çok yaşlı, genel durumu bozuk, ilerlemiş kalp hastalığı, şeker hastalığı, damar hastalıkları gibi ağır sağlık sorunu olan hastalarda meme onarımı yapılmayabilir.

Yeni meme yapımında hangi yöntemler var?

• Protez kullanılarak
• Hastanın kendi dokuları kullanılarak
• İki yöntemi birlikte kullanarak yeni meme yapılabilir.

Protezle yeni meme nasıl yapılır?

Meme derisinin tamamının korunduğu deri koruyucu mastektomilerde ve ayrıca meme başının da korunduğu subkutan mastektomilerde doğrudan silikon protezler yerleştirilebilir.Protez göğüs adalesinin arkasına yerleştirilir.

Mastektomi sırasında deri ve meme başı da alınacaksa göğüs adalesinin altına “Doku Genişletici” (tissue expander) denilen boş bir silikon balon yerleştirilir. Ameliyatın üzerinden yaklaşık 3 hafta geçip dokuların iyileşmesi tamamlandıktan sonra bu silikon balon tuzlu su enjeksiyonları ile şişirilmeye başlanır. Şişirme süreci 2-3 ay sürer.Doku genişletici şiştikçe, üzerindeki göğüs cildi de yavaş yavaş genişler.Bu genişleme, hamilelik sırasında kadınların karnının büyümesine benzer. Şişirme işlemi genellikle hedeflenen meme büyüklüğünün %50 fazlasına ulaşılıncaya kadar devam eder. Daha sonra hasta tekrar ameliyata alınır, doku genişletici çıkarılır ve yerine silikon protez konur.

Protezli onarımların avantaj ve dezavantajları nelerdir?

Protezli onarımlar vücudun başka yerlerinden doku taşınmasına göre daha basit işlemlerdir.Ameliyat göğüs bölgesi ile sınırlı kalır.Ameliyat sonrasında hastalar çok daha kısa sürede normal yaşantılarına dönebilirler.Başka yerden doku taşınmadığından ilave bir iz olmaz.Onarım göğüsün orijinal cildi ile yapılır ve renk uyumu gibi sorunlar yaşanmaz.Yeni oluşturulan memede mastektomi izi dışında ilave bir dikiş izi olmaz.

İşlemin en önemli dezavantajı silikon protez gibi bir yabancı cisim kullanılıyor olmasıdır.Mastektomi hastalarında proteze bağlı sorunlar, normal meme büyütme hastalarına göre daha fazla yaşanır.Kapsül kontraktürü, protez görünürlüğü, dalgalanmalar gibi sorunlar daha sıktır.Karşı tarafla simetri oluşturmak bu yöntemde daha güçtür.Memeler ilk başta simetrik görünseler bile, zaman geçtikçe normal göğüs yaşlanıp sarkarken silikonlu taraf hep dik kalır ve asimetriler belirginleşir.Bu nedenle uzun vadede revizyon işlemlerine daha fazla ihtiyaç duyulur.

Meme onarımlarında yağ enjeksiyonları kullanılır mı?

Meme onarımlarında yağ enjeksiyonları son zamanlarda çok gündemde olan bir konu.Fazla bir deri kaybı olmayan ve karşı memesi küçük olan hastalarda yağ enjeksiyonu tek başına kullanılabilir.Tek sefer genellikle yeterli olmaz ve birkaç uygulama gerekebilir.Bunun dışında yağ enjeksiyonlarını diğer yöntemleri destekleyici bir işlem olarak sık kullanılır. Beraberinde verilen kök hücreler özellikle radyoterapi sonrası deride oluşan olumsuz etkilerin düzelmesinde büyük katkılar sağlar. Enjeksiyon sonrası deri yumuşar, rengi pembeleşir ve damarlanma görünümü azalır.Meme protezi ile yapılan onarımlarda protezin etrafının yağ enjeksiyonları ile doldurulması memenin daha doğal görünmesini ve daha yumuşak olmasını sağlar.

Yeni meme yapımı işlemleri tek seanslı mıdır?

Yeni meme yapımı genellikle tek seanslı ameliyatlardır.Sürecin tamamı bir yıla yakın bir süreye yayılır.Ancak istenen kozmetik sonucu elde edebilmek için bazen çok seanslı olabilir.Bunların arasında büyük ve ağrılı işlem, sıklıkla ilk ameliyattır.Sonraki işlemler daha kısa ve ağrısı azdır.

Meme başı ve çevresi ne zaman ve nasıl onarılır?

Meme onarımının tüm aşamaları bitip simetri sağlandığına kesin emin olunduğunda meme başı onarımı yapılır.Bu en son işlemdir.Meme başı, genellikle o bölgedeki cilt kendi üzerine dikilerek elde edilen bir kabarıklık şeklinde onarılır.Diğer meme başı büyük ise onun bir parçası da kullanılabilir. Meme başının çevresindeki areola denilen renkli alan ise ya diğer areoladan alınan parça ile ya da bacak iç kısmından alınan deri ile onarılabilir. Ancak en yaygın kullanılan yöntem dövme (tatoo) yaptırmaktır.Diğer areola ile aynı renkte dövme yapılarak simetri sağlamak mümkündür.Son derece pratik olduğu için en çok tercih edilen yöntem dövme yaptırmaktır.

Yeni meme yapımında hangi yöntemin kullanılacağına nasıl karar vereceğim?

Hangi yöntemin kullanılacağını sizin dokularınızın durumu, vücut yapınız, almış olduğunuz tedavi, radyoterapi görüp görmediğiniz, tümörünüzün evresi, diğer memenizin büyüklüğü, yaşınız, doğum yapıp yapmadığınız gibi pek çok faktör belirler. Tüm bunlar değerlendirildikten sonra kullanılabilecek seçenekler belirlenir.Bu seçeneklere hasta, doktorla birlikte bir karar verir.Meme onarımı uzun bir süreçtir ve her aşamasında karşılıklı konuşarak ortak kararlar alınır.Bu sürecin başarı ile tamamlanabilmesi için hekim ve hastanın birbirlerini iyi anlayabilmeleri ve karşılıklı güvenin oluşması son derece önemlidir.İşlemlerin her aşamasında sorunlar yaşanabilir.Bu sorunlar ancak karşılıklı güven varsa aşılabilir.

Yeni meme yapılmazsa ne olur?

Meme kaybı hastalarda ruhsal, sosyal ve fiziksel sorunlara yol açmaktadır.Yeni meme yapımı sürecinin başlaması ile hastalar hayatlarının kontrolünü tekrar ellerine aldıklarını hissederler ve bu durum meme kanseri sonrası düştükleri boşluk hissini, depresyonu yenmelerinde faydalı olur.Bu nedenle memesini kaybeden tüm hastalara, aksine bir durum olmadıkça, yeni meme yapılmalıdır.