Karaciğerden salgılanan safranın, karaciğerin alt tarafında toplandığı torba biçimindeki organa safra kesesi adı verilmektedir. Safra kesesi; safra için bir ara depo görevi görür, elastik ve sağlam bir yapıda olduğundan hacminden çok daha fazla sıvıyı içinde barındırabilmektedir. Safra tuzları, bilirubin, kolesterin gibi maddeler genellikle safra kesesi duvarında emilemedikleri için safranın koyuluğu artar. Yemeklerle beraber yağ, hidroklorik asit, peptonlar, yumurta sarısı türü maddeler on iki parmak bağırsağı mukozasından kolesistokinin çıkararak kesenin kasılmasını sağlar. Bu şekilde kasılan kesede birikmiş olan safra , ana safra kanalı vasıtasıyla , bağırsağa boşalır ve sindirim için gerekli olan yeterli miktarda safra elde edilmiş olur. Bu sistemli ilerleyiş zaman zaman sekteye uğrayabilmektedir. Örneğin safra taşları , safra kesesi iltihaplanması, safra yolu yaralanmaları ve daralmaları, tıkanma sarılığı, safra yolu kistleri, safra kesesi kistleri, safra yolu kanser ve tümörleri gibi rahatsızlıklarda bu akış bozulabilmektedir.
Safra kesesi iltihabı nasıl olur ve belirtileri nelerdir?
Safra kesesi iltihaplarının en sık karşılaşılan nedeni safra kesesi kanalının safra taşlarıyla tıkanmasıdır. Bunun yanında lenf bezi büyümesi ve tümörler de safra kesesi kanalının tıkanmasına neden olabilmektedir. Safra kesesinin kanalı tıkandığı için kese içindeki basınç artar ve kese duvarına yeterince kan gelemez. Yetersiz kan kesede iltihap, doku ölümü ve kangren gibi rahatsızlıklara sebebiyet verebilmektedir. Zira kansız ve hasarlı bir safra kesesi mikrop oluşumuna zemin hazırlar ve karnın sağ üst bölümünde şiddetli, sürekli ağrılar safra kesesinde iltihap olduğuna işaret eder. Bunun yanında hastada kusma, bulantı ve yüksek ateş gibi şikayetler de görülmektedir.
Safra taşı nasıl oluşur ve belirtileri nelerdir?
Karaciğerden günde yaklaşık 1 litre salgılanan safra, yağlar ve bazı vitaminlerin bağırsaklardan emilimini sağlamaktadır. Normal şartlar altında bileşiminde bulunan çeşitli maddelerin belli miktarda karışımıyla akışkanlığını sürdüren safra, bileşenlerinde artış ya da azalma olursa akışkanlık da bozulur ve tortular oluşmaya başlar. Hem oluşan bu tortular hem de uzun süre aç kalmak, damar yolundan beslenmek gibi sebepler safra kesesinde taş oluşumuna neden olabilmektedir. Safra taşı oluştuktan sonra hem sayısı artar hem de ebatları büyür.
Ancak başta hasta her hangi bir yakınma hissetmez, genel olarak rutin bir kontrolde ya da ameliyatta tesadüfen fark edilebilir. Yemeklerden yaklaşık 1 saat sonra safra kesesi kasılır. Bu kasılma sırasında taşlar safra kesesi kanalını geçici olarak tıkarsa hasta, mide bölgesinde ve sağ kaburganın alt kısmında ağrı hisseder. Kanal kalıcı olarak tıkanırsa safra kesesi iltihabı gelişir.
Kısacası yemeklerden yaklaşık 1 saat sonra kişinin mide bölgesinde ve sağ kaburga altında sırtın ortasına vuran bir ağrı başlar. Safra kesesinin iltihaplanması durumunda da bu şikayetlere kusma ve yüksek ateş de eklenir.
Tıkanma sarılığı nedir, nasıl oluşur?
Safra kesesinde taşlar oluştuğunda genelde hasta pek fazla bir belirti hissetmez. Ancak safra kesesinde hareket eden taşlar çıkışı tıkayabilmekte ve safra kesesinden normal çıkışları engelleyebilmektedirler. İşte bu aşamada taşlar ana safra kanalına düşerse, tıkanma sarılığı yaşanır. Tıkanma sarılığında hasta karın ağrısı, sarılık, kırmızı ya da kahverengi idrar, açık renk dışkı, kusma, bulantı, ateş ve hatta hayatı tehlikeye düşürecek enfeksiyon şikayetleri ile doktora başvurur.